Các phương pháp xác định nguy cơ lũ quét

Nghiên cứu này thống kê các phương pháp xác định nguy cơ lũ quét trên thế giới và ở Việt Nam, các chỉ số phân loại nguy cơ lũ quét và đánh giá mức độ tin cậy dựa trên các ấn phẩm khoa học đã được công bố đến tháng 4 năm 2023. Nguồn khai thác và đánh giá sử dụng bao gồm: (1) từ Crossref (một cơ quan đăng ký mã DOI định danh cho các ấn phẩm khoa học) với 143.500.238 bản ghi và (2) từ cơ sở dữ liệu (CSDL) công bố Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Vista) 340.813 bản ghi.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

2. DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Nguồn dữ liệu

2.2. Từ khóa và dữ liệu

2.3. Phương pháp nghiên cứu

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Xu hướng công bố

3.2. Phương pháp xác định lũ quét

3.2.1. Đánh giá tính nhạy cảm với lũ quét

3.2.2. Đánh giá lũ quét dựa trên lượng mưa

3.2.3. Đánh giá lũ quét dựa trên các yếu tố thủy văn

3.2.4. Đánh giá lũ quét dựa trên các yếu tố thủy lực

3.3. Chỉ số phân loại nguy cơ lũ quét

3.3.1. Chỉ số chỉ số lũ quét tiềm tàng FFPI

3.3.2. Chỉ số FFFT

3.3.3. Chỉ số DFFHI

3.3.4. Đường tới hạn CL

3.3.5. Chỉ số mô-đun đỉnh lũ

3.4. Thảo luận

4. KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lan Anh (2023). Thiệt hại gần 25 tỷ đồng do thiên tai gây ra từ năm 2022 đến nay. Tạp chí điện tử Kinh tế Môi trường. https://kinhtemoitruong.vn/thiet-hai-gan-25-ty-dong-do-thien-tai-gay-ra-tu-nam-2022-den-nay-76907.html. Truy cập ngày 24/06/ 2023.

2. CrossRef, "You are Crossref," Crossref. https://www.crossref.org. Accessed May 1st, 2023.

3. Cục thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia. "Cơ sở dữ liệu công bố KH&CN Việt Nam."https://sti.vista.gov.vn/Pages/danh-sach-tai-lieu-khcn-moi-nhat.aspx?Type_CSDL=TAILIEUKHCN. Truy cập ngày 01/5/2023.

4. Bernard S. Bush, M. J. Barrick (1943) "Emergency Experiences During Flash Floods".Wiley - American Water Works Association, vol. 35, no. 1, pp. 81 - 87.

5. Hà Văn Khối, Lê Đình Thành (1994) "Một số kết quả nghiên cứu về lũ quét tại thị xã Sơn La năm 1991". Tạp chí Thủy lợi, vol. 300, no. 0866 -8736, pp. 34 - 36.

6. Dương Thị Lợi, Đặng Phương Lan (2021) "Ứng dụng mô hình đa chỉ tiêu nhằm đánh giá nguy cơ lũ quét trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. Trường hợp nghiên cứu cụ thể: miền núi Tây Bắc - Việt Nam". Tạp chí Khí tượng Thủy văn, vol. 721, no. 1, pp. 31 - 45, doi:10.36335/VNJHM.2021(721).31 - 45.

7. Aqil Tariq, Jianguo Yan, Bushra Ghaffar, Shujing Qin , B. G. Mousa, Alireza Sharifi, Md. Enamul Huq, Muhammad Aslam (2022). "Flash Flood Susceptibility Assessment and Zonation by Integrating Analytic Hierarchy Process and Frequency Ratio Model with Diverse Spatial Data".Water, vol. 14, no. 19, p. 3069

8. Romulus Costache (2019). "Flash-flood Potential Index mapping using weights of evidence, decision Trees models and their novel hybrid integration". Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, vol. 33, pp. 1375 - 1402.

9. Ngô Thị Phương Thảo, Ngô Hùng Long, Nguyễn Quang Khánh, Bùi Thanh Tịnh, Trần Văn Phong, Nhữ Việt Hà, Nguyễn Thị Hải Yến (2020). "Ứng dụng phương pháp Random Forest dự báo vị trí có nguy cơ xảy ra lũ quét cho khu vực tỉnh Lào Cai". Tạp chí khoa học kỹ thuật Mỏ - Địa chất, vol. 61, no. 5, pp. 30 - 42.

10. Hoàng Anh Huy, Hoàng Văn Đại, Văn Thị Hằng (2018). "Xây dựng quy trình cảnh báo lũ quét bằng phương pháp ngưỡng mưa cảnh báo lũ quét FFG và đường tới hạn CL, thí điểm cho thượng nguồn sông Cả". Tạp chí Khí tượng Thủy văn, vol. 10, pp. 16 - 27.

11. Nejc Bezak, Mojca vSraj, Matjavz Mikovs (2016). "Copula-based IDF curves and empirical rainfall thresholds for flash floods and rainfall-induced landslides". Journal of Hydrology, vol. 541, pp. 272 - 284. DOI: 10.1016/ j.jhydrol.2016.02.058.

12. WMO, "Flash flood guidance (FFG),"https://etrp.wmo.int/mod/resource/view.php?id= 14342. Accessed December 25th, 2021.

13. Lê Văn Thìn, Đào Anh Tuấn, Nguyễn Đăng Giáp (2021). "Nghiên cứu tính toán nguy cơ lũ quét trên lưu vực Trạm Tấu - tỉnh Yên Bái". Khoa học và Công nghệ Thủy lợi, vol. 67.

14. Jonathan D Phillips (2002). "Geomorphic impacts of flash flooding in a forested headwater basin". Journal of Hydrology, vol. 269, pp. 236 - 250, doi:10.1016/s0022-1694(02)00280-9.

15. Gregory E. Smith, "NWS" https://www.weather.gov/media/owp/oh/rfcdev/docs/cbrfc_ff g2.pdf. Accessed December 25th, 2021.

16. Kiều Văn Hoan, Nguyễn Hà Trang, Nguyễn Phương Thúy, Nguyễn Hữu Thanh (2019). "Ứng dụng công nghệ GIS và Viễn thám xây dựng bản đồ tiềm năng lũ quét tỉnh Sơn La" Tạp chí Khoa học, vol. 64, pp. 120 - 132, doi:10.18173/2354-1067.2019-0053.

17. Quách Thị Chúc, Bùi Thị Thúy Đào (2021). "Nghiên cứu phân vùng nguy cơ lũ quét khu vực huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang bằng dữ liệu viễn thám và GIS trên cơ sở chỉ số FFPI".Tạp chí Khoa học Tài nguyên và Môi trường, vol. 38, pp. 17 - 29.

18. Trần Tuyết Mai, Đoàn Văn Hải, Trịnh Thu Phương (2020). "Nghiên cứu ứng dụng công cụ khai thác sản phẩm của hệ thống định hướng cảnh báo lũ quét của Ủy hội sông Mê Công quốc tế (MRCFFGS) phục vụ xác định vùng nguy cơ lũ quét". Tạp chí Khí tượng Thủy văn, vol. 720, pp. 10 - 22, doi:10.36335/VNJHM.2020(720).

19. Sathit Chantip, Nat Marjang, Kobkiat Pongput (2020). "Development of Dynamic Flash Flood Hazard Index (DFFHI) in Wang River Basin, Thailand" International Association for Hydro-Environment Engineering and Research. https://www.iahr.org/library/infor?pid=7663. Accessed December 25th, 2021.

20. Lã Thanh Hà (2021). "Phương pháp cảnh báo lũ quét thời gian thực cho miền Trung". Người đô thị. https://nguoidothi.net.vn/phuong-phap-canh-bao-lu-quet-thoi-gian-thuc-cho-mien-trung-27133.html. Accessed December 25th, 2021.

21. Eric Gaume, Valerie Bain, Pietro Bernardara, Olivier Newinger, Mihai Barbuc, Allen Bateman, Lotta Blaškovicˇová, Günter Blöschl, Marco Borga, Alexandru Dumitrescu, Ioannis Daliakopoulos, Joachim Garcia, Anisoara Irimescu, Silvia Kohnova, Aristeidis Koutroulis, Lorenzo Marchi, Simona Matreata, Vicente Medina, Emanuele Preciso, Daniel Sempere- Torres, Gheorghe Stancalie, Jan Szolgay, Ioannis Tsanis, David Velasco, Alberto Viglione (2009). "A compilation of data on European flash floods" Journal of Hydrology, vol. 367, no. doi:10.1016/j.jhydrol.2008.12.028, 2009, pp. 70 - 78.

22. I. Braud, P.-A. Ayral, C. Bouvier, F. Branger, G. Delrieu, J. Le Coz, G. Nord, J.-P. Vandervaere, S. Anquetin, M. Adamovic, J. Andrieu, C. Batiot, B. Boudevillain, P. Brunet, J. Carreau, A. Confoland, J.-F. Didon-Lescot, J.-M. Domergue, J. Douvinet, G. Dramais, R. Freydier, S. Gérard, J. Huza, E. Leblois, O. Le Bourgeois, R. Le Boursicaud, P. Marchand, P. Martin, L. Nottale, N. Patris, B. Renard, J.-L. Seidel, J.-D. Taupin, O. Vannier, B. Vincendon, A. Wijbrans (2014). "Multi- scale hydrometeorological observation and modelling for flash flood understanding". Hydrology and Earth System Sciences, vol. 18, no. doi:10.5194/hess-18-3733-2014, pp. 3733 - 3761.

_______________________________________________________________________

Chi tiết bài báo xem tại đây: Các phương pháp xác định nguy cơ lũ quét

Lê Văn Thìn1, *, Trần Đình Hòa2
1 Phòng Thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về Động lực học sông biển
2 Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam

TẠP CHÍ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN