Chính sách hỗ trợ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trên vùng đất chuyển đổi từ lúa sang các cây trồng có giá trị kinh tế cao ở vùng đồng bằng sông Cửu Long

Việt Nam đang đứng trước các thách thức liên quan đến quản lý tài nguyên nước, đặc biệt ở vùng trong vùng đồng bằng sông Cửu Long nằm vùng hạ lưu sông Mê Công, chịu sự chi phối sử dụng nước quốc gia thượng nguồn, tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đồng thời, vùng cũng đứng trước thách thức nội tại trong quá trình phát triển nông nghiệp liên quan đến sử dụng tài nguyên nước. Nhiều hộ dân đã chuyển đổi diện tích trồng lúa sang các cây ăn trái và cây màu nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống. Các hộ áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước tưới tiêu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất thông qua tăng năng suất cây trồng, cải thiện chất lượng và giảm các chi phí nước, năng lượng, phân bón và lao động. Tưới tiên tiến, tiết kiệm nước mang lại nhiều lợi ích về kinh tế - xã hội và môi trường của khu vực. Nhiều nước trên thế giới triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Chính sách hỗ trợ phát triển hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước ở địa phương cần tập trung vào các nội dung như mức hỗ trợ phù hợp với khả năng ngân sách của địa phương, định mức hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, quy mô diện tích hỗ trợ cho cá nhân và tổ chức, quy trình và thủ tục, và tuyên truyền nâng cao nhận thức.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

2. LỢI ÍCH MANG LẠI CỦA BIỆN PHÁP TƯỚI TIÊN TIẾN, TIẾT KIỆM NƯỚC

3. CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN TƯỚI TIÊN TIẾN, TIẾT KIỆM NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI

4. ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN TƯỚI TIÊN TIẾN, TIẾT KIỆM NƯỚC TRÊN VÙNG ĐẤT CHUYỂN ĐỔI TỪ LÚA SANG CÂY ĂN TRÁI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

5. KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Asnelly RidhaDaulay, K.P.Eka Intan, BabaBarus and N. BambangPramudya, “Rice Land Conversion into Plantation Crop and Challenges on Sustainable Land Use System in the East Tanjung Jabung Regency”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 227, 14 July 2016, tr.174-180.

[2] Ali, Q. S. W và Dkhar, Nathaniel B (2019), “Critical policy interventions to fast forward micro irrigation in India”, TERI Policy Brief. New Delhi: The Energy and Resources Institute, tr.1-19.

[3] Ali Raza, Ali Razzaq, Sundas Saher Mehmood, Xiling Zou, Xuekun Zhang, Yan Lv và Jinsong Xu (2019), “Impact of Climate Change on Crops Adaptation and Strategies to Tackle Its Outcome: A Review”, Plants 2019, 8(2), tr. 1-29.

[4] Alisher Mirzabaev, EphraimNkonya và Joachimvon Braun (2015), “Economics of sustainable land management”, Current Opinion in Environmental Sustainability, Volume 15, August 2015, tr.9-19

[5] Bộ NN&PTNT (2020), Quyết định số 4600/QĐ-BNN-TCTL của Bộ NN&PTNT về Ban hành Kế hoạch phát triển thủy lợi nhỏ, TLNĐ giai đoạn 2021-2025, ban hành ngày 13/11/2020.

[6] Bộ NN&PTNT (2015), Quyết định số 1788/QĐ-BNN-TCTL ngày 19/5/2015 về ban hành Kế hoạch hành động phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn phục vụ tái cơ cấu ngành Thủy lợi

[7] Claudia Kuenzer, Ian Campbell, Marthe Roch, Patrick Leinenkugel, Vo Quoc Tuan và Stefan Dech (2012), “Understanding the impact of hydropower developments in the context of upstream–downstream relations in the Mekong river basin”, Sustainability Science, Volume 8, (2013), tr.565–584.

[8] Consuelo Varela-Ortega, Irene Blanco-Gutie´rrez, Paloma Esteve, Sukaina Bharwani, Stefan Fronzek và Thomas E. Downing (2014), “How can irrigated agriculture adapt to climate change? Insights from the Guadiana Basin in Spain”, Regional Environmental Change, December 2014, DOI: 10.1007/s10113-014-0720-y

[9] Emily Schmidt và Birhanu Zemadim (2015), “Expanding sustainable land management in Ethiopia: Scenarios for improved agricultural water management in the Blue Nile”, Agricultural Water Management, Volume 158, August 2015, tr. 166-178

[10] Frank A. ward (2010), “Financing Irrigation Water Management and Infrastructure: A Review”, Water Resources Development, Vol. 26, No. 3, tr. 321–349.

[11] Hồng Minh Hoàng, Lê Thị Huỳnh Như, Nguyễn Hồng Tín và Văn Phạm Đăng Trí (2018), “Yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận kỹ thuật tưới tiết kiệm nước trên cây trồng cạn của nông dân ở tỉnh Trà Vinh”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 54(9A), tr. 17-28.

[12] Hồng Minh Hoàng, Huỳnh Minh Đường, Trần Dương Ngân Thảo và Văn Phạm Đăng Trí (2020), “Tác động của hệ thống công trình thủy lợi đến hoạt động sản xuất nông nghiệp tại huyện Hồng Ngự tỉnh Đồng Tháp”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 56(2B), tr. 74-87.

[13] H. Nesbitt, R. Johnston và Mak Solieng (2004), Mekong River water: will river flows meet future agriculture needs in the Lower Mekong Basin?, “Proceedings of a CARDI International Conference on Research on Water in Agricultural Production in Asia for the 21st Century Phnom Penh, Cambodia, 25–28 November 2003”, trang 86-104

[14] Halyna Hreshchuk (2019), “Efficiency of land management provision of sustainable land use of agricultural”, Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, Vol. 19, Issue 3, 2019, tr. 275-280.

[15] Hanaa M.Darouich, Celestina M.G.Pedrasa, José M.Gonçalves và Luís S.Pereira (2014), “Drip vs. surface irrigation: A comparison focussing on water saving and economic returns using multicriteria analysis applied to cotton”, Biosystems Engineering, Volume 122, June 2014, tr. 74-90

[16] Ihtiyor Bobojonov, Ernst Berg, Jennifer Franz-Vasdeki, Christopher Martius và John P.A. Lamers (2016), “Income and irrigation water use efficiency under climatechange: An application of spatial stochastic crop and waterallocation model to Western Uzbekistan, Climate Risk Management”, Climate Risk Management, Volume 13, 2016, tr. 19-30.

[17] Irene Fernández García, Sergio Lecina , M. Carmen Ruiz-Sánchez , Juan Vera, Wenceslao Conejero , María R. Conesa , Alfonso Domínguez, José J. Pardo, Bruno, “Trends and Challenges in Irrigation Scheduling in the Semi-Arid Area of Spain”, Water 2020, 12(3), 785; https://doi.org/10.3390/w12030785

[18] Jean-Philippe Venot, Margreet Zwarteveen, Marcel Kuper, Harm Boesveld, Lisa Bossenbroek, Saskia Van Der Kooij, Jonas Wanvoeke, Maya Benouniche, Mostapha Errahj, Charlotte De Fraiture và Shilp Verma (2014), “Beyond the promises of technology: A review of the discourses and actors who make drip irrigation”, Irrigation and Drainage, No 63, tr.186-194.

[19] Kustysheva Irina Nikolaevna, Skipin Leonid Nikolaevitch, Petukhova Vera Sergeevna, Dubrovsky Alexey Viktorovich, và Martynov Olesya Igorevna (2018), “Actual problems of land monitoring in the Russian Federation”, Revista ESPACIOS, Vol. 39, Number 16, tr. 1- 12.

[20] Lê Mạnh Hùng, Đinh Quốc Phong và Lê Thị Cúc (2020), “Giải pháp thủy lợi phục vụ phát triển nông nghiệp thích ứng vùng lũ đồng bằng sông Cửu Long trong tương lai”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 62-2020, tr. 1-10.

[21] Lê Trần Thanh Liêm (2020), Hội thảo Khoa học: Thực trạng và giải pháp tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre năm 2020

[22] Lê Văn Chính (2019), “Giải pháp tăng cường tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trong điều kiện thực thi luật thuỷ lợi ở Việt Nam”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi – số 54/2019, tr.1-16.

[23] Lê Mạnh Hùng (2015), Phát triển thủy lợi ở Đồng bằng sông Cửu Long: những thách thức. http://khoahocvacongnghevietnam.com.vn/khcn-trung-uong/9547-40-nam-phat-trien-thuyloi-dong-bang-song-cuu-long-nhung-thach-thuc.html.

[24] Lê Xuân Quang (2018), “Nghiên cứu tích hợp các công nghệ tưới tiết kiệm nước cho 300 ha rau an toàn tập trung, xã An Hải, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận”, Tạp chí KH&CN số 50, tr.1-8.

[25] Lê Xuân Quang (2020), “Quy trình tưới phun cho cây hành khu vực miền trung”, Tạp chí khoa học và công nghệ số 58-2020, tr.1-8.

[26] Lois Wright Morton và Kenneth R. Olson (2018), “The Pulses of the Mekong River Basin: Rivers and the Livelihoods of farmers and fishers”, Journal of Environmental Protection, 9, tr. 431-59.

[27] Nguyễn Tùng Phong, Trần Hùng, Nguyễn Xuân Kiều (2018), “Tưới tiết kiệm nước kết hợp canh tác tiên tiến – Giải pháp hiệu quả cho cây trông chủ lực vùng khan hiếm nước trong điều kiện Biến đổi khí hậu”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ thủy lợi, số 50 – 2018, tr.1-9.

[28] Nguyễn Quốc Hậu, Võ Quang Minh, Lê Văn Khoa, Võ Thanh Phong (2018), “Ảnh hưởng sự thay đổi kiểu sử dụng đất đến các nhóm đất ở tỉnh Vĩnh Long”, Phát triển nông nghiệp bền vững trong tác động của biến đổi khí hậu: thách thức và cơ hội Tháng 8/2018 (2018), tr. 137-143.

[29] Nguyễn Thị Ngọc Lan, Võ Quang Minh, Phạm Thanh Vũ và Thái Thành Dư (2018), “Nghiên cứu tính bền vững của các mô hình canh tác có triển vọng trên địa bàn tỉnh Hậu Giang”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 54 (Số chuyên đề: Nông nghiệp), tr.126-135.

[30] Nguyễn Văn Tỉnh (2020), “Định hướng hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển nông nghiệp bền vững tại các tiểu vùng sinh thái vùng đồng bằng sông Cửu Long”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 61-2020, tr.1-9.

[31] Nguyễn Thị Bích Hằng và cộng sự (2018), Mô hình tưới nhỏ giọt cho cây cam sành tại huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh.

[32] Nguyễn Hoàng Đan (2017), Nghiên cứu chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất lúa trong điều kiện biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long, Luận án Tiến sĩ , Học viện Nông nghiệp, tr.1-341.

[33] Narayanan Kannan and Aavudai Anandhi (2020), “Water Management for Sustainable Food Production”, Water 2020, 12(3), 778, https://doi.org/10.3390/w12030778

[34] Phan Thuận và Nguyễn Tiến Dũng (2021), “Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh kế của cư dân vùng hạn mặn ở ĐBSCL”, Tạp Chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 57(1), tr. 210-216.

[35] Phạm Thanh Vũ, Lê Quang Trí, Vương Tuấn Huy và Nguyễn Thị An Khương (2016), “Ứng dụng phương pháp tối ưu hóa trong sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. Phần B: Nông nghiệp, Thủy sản và Công nghệ Sinh học, 44 (2016), tr. 38-47.

[36] Rajnarayan Indu, Ajinkya Borkar và Alpa Dave (2008), “A turning point? Water saving technologies in north gujarat’s groundwater socio-ecology”.

[37] Regassa E. Namara, Bhawana Upadhyay and R. K. Nagar (2002), “Adoption and Impacts of Microirrigation Technologies Empirical Results from Selected Localities of Maharashtra and Gujarat States of India”, International Water Management Institute – research report 93, tr.1-42.

[38] Ravinder P. S. Malik và M.S.Rathore (2012), “Accelerating Adoption of Drip Irrigation in Madhya Pradesh, India”, AgWater Solutions Project – Case study, tr.1-39

[39] Richard Colback và Oksana Nagayets (2020), Impact of Efficient Irrigation Technology on Small Farmers.

[40] S. Wheeler, A.Zuo và H.Bjornlundab (2013), “Farmers’ climate change beliefs and adaptation strategies for a water scarce future in Australia”, Global Environmental Change, Volume 23, Issue 2, April 2013, tr. 537-547.

[41] Seth M.Siegel (2016), Con đường Thoát hạn (bản dịch), NXB Alphabooks.

[42] Sharma, B. Gulati, A. Mohan, G. Manchanda, S. Ray, I. and Amarasinghe U. A., (2018), “Water Productivity Mapping of Major Indian Crops”, Report submitted to NABARD, Mumbai

[43] Suresh A., Aditya KS, Girish Jha và Suresh Pal (2018), “Micro-irrigation development in India: an analysis of distributional pattern and potential correlates”, International Journal of Water Resources Development, DOI: 10.1080/07900627.2018.1504755.

[44] Subhash Chand, Prabhat Kishore, Sant Kumar và S K Srivastava (2020), “Potential, Adoption and Impact of Micro Irrigation in Indian Agriculture”, Policy Paper 36, ICARNational Institute of Agricultural Economics and Policy Research (NIAP), New Delhi.

[45] Trần Chí Trung (2005), Ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt cho cây bưởi vùng ven đô thành phố Hà Nội, từ http://tapchivatuyentap.tlu.edu.vn/ Portals/10/So%2028/So%2028_00005.pdf

[46] Trần Hùng, Đinh Văn Linh, Nguyễn Việt An và Đặng Vinh Quang (2013), Sổ tay hướng dẫn quy trình công nghệ tưới tiết kiệm nước cho cây trồng cạn, NXB Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.

[47] Trần Việt Dũng và Phạm Văn Hiệp (2014), “Kết quả ứng dụng công nghệ tưới TKN để xác định chế độ tưới hợp lý cho cây dưa hấu, lạc và giải pháp nhân rộng phục vụ xây dựng nông thôn mới vùng Bắc trung bộ”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 30-2015, tr.1-7.

[48] Văn phòng Chính phủ (2020), Thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị với các lãnh đạo các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL số 304/TB-VPCP ngày 18/8/2020.

[49] Wenjun Jiao, Qingwen Min and Anthony M. Fuller (2016), “Converting rice paddy to dry land farming in the Tai Lake Basin, China: toward an understanding of environmental and economic impacts”, Paddy and Water Environment, volume 15, tr.171–179.

[50] World Bank (2019) “Vietnam: Toward a Safe, Clean, and Resilient Water System.” World Bank, Washington, DC.

[51] Ximing Cai, Daene C. McKinney, and Mark W. Rosegrant (2001), “Sustainability analysis for irrigation water management: Concepts, methodology, and application to the aral sea region”, EPTD discussion paper No. 86, International Food Policy Research Institute 2033 K Street, N.W. Washington, D.C. 20006 U.S.A, tr.1-48.

[52] Yadu Pokhrel, Mateo Burbano, Jacob Roush, Hyunwoo Kang, Venkataramana Sridhar và David W. Hyndman (2018), “A Review of the Integrated Effects of Changing Climate, Land Use, and Dams on Mekong River Hydrology”, Water, 10(3), tr. 1-25.

________________________________________________________________________

Chi tiết bài báo xem tại đây: Chính sách hỗ trợ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trên vùng đất chuyển đổi từ lúa sang các cây trồng có giá trị kinh tế cao ở vùng đồng bằng sông Cửu Long

Trần Văn Đạt, Nguyễn Tuấn Anh, Doãn Quang Huy
Viện Kinh tế và Quản lý Thủy lợi

TẠP CHÍ KH&CN THỦY LỢI