Công nghệ SCADA - lời giải cho bài toán hiện đại hóa quản lý hệ thống thủy nông

Công nghệ SCADA trong quản lý khai thác các công trình thủy lợi bao gồm 2 phần chính: Phần mềm giám sát hệ thống thủy nông và các thiết bị phần cứng. Công nghệ này giúp cho các Công ty Khai thác công trình thủy lợi kiểm soát mực nước, lượng nước cấp qua các đầu kênh, độ mở cống, lượng mưa phân bổ… để kịp thời triển khai các hoạt động tưới, tiêu, tránh tình trạng úng ngập…

Thực tế trong quản lý thủy nông hiện nay cho thấy hiệu quả khai thác các công trình thủy lợi rất thấp, chỉ đạt 50-60% so với thiết kế ban đầu. Nguyên nhân chính là do công tác quản lý, khai thác công trình còn nhiều hạn chế, công nghệ, phương tiện quản lý vừa thiếu, vừa lạc hậu. Do không có công cụ để xác định lượng nước lấy qua các cống đầu kênh cấp 2 nên có tình trạng nông dân bảo thiếu, người cung cấp bảo thừa. Hiện tượng lãng phí nước do thất thoát xuống kênh tiêu xảy ra thường xuyên. Vào mùa mưa bão, phải mất rất nhiều thời gian và công sức để cập nhật thông tin, số liệu về mực nước, lượng mưa tại các vị trí quan trọng, gây bất cập cho công tác chỉ đạo phòng chống lụt bão, giảm nhẹ thiên tai.

Trong những năm qua, Trung tâm Công nghệ phầm mềm thủy lợi - Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam đã triển khai nghiên cứu các giải pháp ứng dụng công nghệ SCADA nhằm hiện đại hóa công tác điều hành tưới, tiêu trên các hệ thống thủy nông toàn quốc. Trung tâm đã nghiên cứu tự sản xuất các thiết bị chính trong hệ thống SCADA bao gồm: Thiết bị thu thập số liệu (RTU), thiết bị đo mực nước, giá thành giảm từ 20-30% so với thiết bị nhập ngoại. Chủ động trong việc bảo hành, bảo trì sản phẩm, các thiết bị hỏng không cần thay mới, chỉ cần thay thế hoặc sửa chữa các linh kiện bên trong. Chi phí chỉ bằng 5-10% so với thay mới. Nghiên cứu thành công các giải pháp chống sét để bảo vệ hệ thống SCADA, giải pháp cung cấp năng lượng cho hệ thống bằng pin mặt trời… Bên cạnh đó còn có các giải pháp phần mềm được Trung tâm triển khai nghiên cứu trong thời gian tới đó là: Hoàn thiện phần mềm quản lý hệ thống công trình chạy trên máy đơn thành phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu ngành thủy lợi chạy trên môi trường Internet. Chỉ cần click chuột vào hệ thống qua trình duyệt Internet, các cán bộ kỹ thuật, lãnh đạo các ban ngành có thể xem bản đồ hiện trạng các công trình thủy lợi, thông tin về công trình, các số liệu mực nước, độ mở cống, lượng mưa tức thời tại các trạm đo nước, tình hình sản xuất của các huyện, tỉnh… từ đó có thể đưa ra các phương án chỉ đạo sản xuất kịp thời.

Trung tâm đã triển khai áp dụng công nghệ tại hồ Suối Dầu, Cam Ranh tỉnh Khách Hòa; hồ EaSoup Hạ, Buôn Joong tỉnh Đăklăk; Hồ Tràng Vinh tỉnh Quảng Ninh và tại các công trình đầu mối như Cống Lân thuộc hệ thống Nam Thái Bình tỉnh Thái Bình, 4 điểm trên hệ thống Ấp Bắc - Nam Hồng, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

Việc áp dụng công nghệ SCADA đã thực sự nâng cao hiệu quả khai thác của các công trình thủy lợi. Trong Hội thảo: “Công nghệ SCADA - Giải pháp hiện đại hóa công tác quản lý, điều hành hệ thống tưới tiêu ở Việt Nam” diễn ra tại Thái Bình, ông Trần Xuân Định, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tỉnh Thái Bình đã phát biểu: Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp nên rất chú trọng đến an ninh lương thực, đặc biệt là trong bối cảnh phải đối phó với biến đổi khí hậu nên việc ứng dụng công nghệ SCADA để quản lý tưới tiêu là vô cùng khoa học và cần thiết.

PGS.TS Nguyễn Thế Quảng, Phó giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam chỉ đạo: Trung tâm Công nghệ phần mềm Thủy lợi cũng như Th.S Nguyễn Quốc Hiệp - chủ nhiệm đề tài cần tiếp tục nghiên cứu để tăng khả năng ứng dụng công nghệ đại trà, giảm giá thành sản phẩm, xây dựng hệ thống điều hành liên kết: tưới, tiêu và kiểm soát mặn…

Tỉnh Thanh