Đánh giá triển khai chính sách phát triển thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước ở vùng đồng bằng sông Cửu Long khi chuyển đổi từ lúa sang cây ăn trái và cây màu

Vùng đồng bằng sông Cửu Long là vùng trọng điểm có điều kiện tự nhiên, khí hậu và tài nguyên để phát triển nông nghiệp dựa trên 3 trụ cột chính lúa gạo, trái cây và thủy sản. Theo định hướng phát triển nông nghiệp của vùng trong giai đoạn tới phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu đồng thời gia tăng giá trị từ sản xuất nông nghiệp, giảm chi phí sản xuất và nâng cao thu nhập của người dân.
Qua khảo sát 6 tỉnh nhiều hộ nông dân chuyển cơ cấu cây trồng từ lúa sang cây màu và cây ăn trái, dần hình hành các khu vực chuyển đổi tập trung. Khi chuyển đổi cơ cấu cây trồng các giải pháp phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến tiết kiệm nước đã được áp dụng. Đặc biệt khi chuyển đổi sang cây ăn quả, nhiều hộ nông dân đã đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước để tưới. Hiện nay, có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển hệ thống thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Tuy nhiên, việc song hành nhiều chính sách hỗ trợ và chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới và các dự án trong khi các tỉnh chưa có kế hoạch phát triển thủy lợi nội đồng, thủy lợi nhỏ và tưới tiên tiến tiết kiệm nước nên gặp nhiều khó khăn. Trong bài báo này, các tác giả dựa trên thực trạng triển khai chính sách hỗ trợ từ đó đề xuất một số giải pháp để tháo gỡ trong giai đoạn tới.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

2. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐẦU TƯ, QUẢN LÝ KHAI THÁC HỆ THỐNG THỦY LỢI NỘI ĐỒNG (TLNĐ), THỦY LỢI NHỎ VÀ TƯỚI TIÊN TIẾN, TIẾT KIỆM NƯỚC KHI CHUYỂN ĐỔI TỪ ĐẤT TRỒNG LÚA SANG CÂY HOA MÀU VÀ CÂY ĂN TRÁ

3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỦY LỢI NHỎ, THỦY LỢI NỘI ĐỒNG VÀ TƯỚI TIÊN TIẾN, TIẾT KIỆM NƯỚC KHI CHUYỂN ĐỔI CƠ CẤU CÂY TRỒNG TỪ LÚA SANG CÂY HOA MÀU VÀ CÂY ĂN QUẢ

4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Bộ NN&PTNT (2014), Quyết định số 794/QĐ-BNN-TCTL về phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành thủy lợi, ban hành ngày 21 tháng 04 năm 2014.

[2]. Bộ NN&PTNT (2015), Quyết định số 1788/QĐ-BNN-TCTL về Kế hoạch hành động phát triển tưới tiên tiến, TKN cho cây trồng cạn phục vụ tái cơ cấu ngành Thủy lợi, ban hành ngày 19 tháng 05 năm 2015.

[3]. Bộ NN&PTNT (2020), Quyết định số 4600/QĐ-BNN-TCTL về Ban hành Kế hoạch phát triển thủy lợi nhỏ, TLNĐ giai đoạn 2021-2025, ban hành ngày 13/11/2020. [4]. Chính Phủ (2020), Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với BĐKH, ban hành ngày 17/11/2017.

[5]. Claudia Kuenzer, Ian Campbell, Marthe Roch, Patrick Leinenkugel, Vo Quoc Tuan và Stefan Dech (2012), “Understanding the impact of hydropower developments in the context of upstream–downstream relations in the Mekon river basin”, Sustainability Science, Volume 8, (2013), tr.565–584.

[6]. Đặng Minh Tuyến (2019), Mô hình quản lý tưới hiệu quả cho vùng ĐBSCL, từ https://pim.vn/mo-hinh-quan-ly-tuoi-hieu-qua-cho-vung-dong-bang-song-cuu-long/

[7]. H. Nesbitt, R. Johnston và Mak Solieng (2004), Mekong River water: will river flows meet future agriculture needs in the Lower Mekong Basin? “Proceedings of a CARDI International Conference on Research on Water in Agricultural Production in Asia for the 21st Century Phnom Penh, Cambodia, 25–28 November 2003”, tr. 86-104

[8]. Hồng Minh Hoàng, Lê Anh Tuấn, Lê Văn Dũ, Trương Như Phượng và Đặng Trâm Anh (2016), “Đánh giá hiệu quả kinh tế và tiết kiệm nước mô hình tưới phun mưa tự động cho cây hành tím tại huyện Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 47a, tr.1-12.

[9]. Hồng Minh Hoàng, Nguyễn Hồng Tín, Hồ Chí Thịnh, Võ Thùy Dương, Tô Thị Lai Hón, Thạch Dương Nhân và Lê Văn Mưa (2018), Hiệu quả của kỹ thuật tưới tiết kiệm nước trên cây trồng cạn ở vùng đất Giồng Cát tỉnh Trà Vinh, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 54(7B), tr. 48-59.

[10]. Hồng Minh Hoàng, Huỳnh Minh Đường, Trần Dương Ngân Thảo và Văn Phạm Đăng Trí (2020), “Tác động của hệ thống công trình thủy lợi đến hoạt động sản xuất nông nghiệp tại huyện Hồng Ngự tỉnh Đồng Tháp”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 56(2B), tr. 74-87.

[11]. Lê Mạnh Hùng, Đinh Quốc Phong, Lê Thị Cúc (2020), “Giải pháp thủy lợi phục vụ phát triển nông nghiệp thích ứng vùng lũ đồng bằng sông Cửu Long trong tương lai”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 62-2020, tr. 1-10.

[12]. Lê Trần Thanh Liêm (2020), Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và mối quan hệ với phát thải khí nhà kính – Tổng quan đối với ngành trồng trọt, Hội thảo Khoa học: Thực trạng và giải pháp tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre.

[13]. Lois Wright Morton và Kenneth R. Olson (2018), “The Pulses of the Mekong River Basin: Rivers and the Livelihoods of Farmers and Fishers”, Journal of Environmental Protection, 9, tr. 431-459

[14]. Nguyễn Thị Lương và Võ Thành Danh (2018), “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng nông nghiệp thành phố Cần Thơ”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 54(6D), trang. 206-214.

[15]. Nguyễn Văn Tỉnh (2020), “Định hướng hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển nông nghiệp bền vững tại các tiểu vùng sinh thái vùng đồng bằng sông Cửu Long”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 61-2020, tr. 1-9.

[16]. Trần Chí Trung (2005), Ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt cho cây bưởi vùng ven đô thành phố Hà Nội, từ: http://tapchivatuyentap.tlu.edu.vn/Portals/10/So%2028/So%2028_00005.pdf

[17]. Trần Chí Trung và Trần Việt Dũng (2015), “Phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển tổ chức dùng nước ở vùng đồng bằng sông Cửu Long”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 30-2015, tr.1-7.

[18]. Trần Chí Trung, Nguyễn Văn Kiên và Nguyễn Thiện Hưng (2020), Thực trạng triển khai thực hiện cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nhỏ, TLNĐ, tưới TKN theo nghị định 77/2018/NĐ-CP, từ https://pim.vn/thuc-trang-trien-khai-thuc-hien-co-che-chinh-sach-ho-tro-dau-tu-xay-dung-cong-trinh-thuy-loi-nho-thuy-loi-noi-dong-tuoi-tiet-kiem-nuoc-theo-nghi-dinh-77-2018-nd-cp/

[19]. Trần Việt Dũng và Phạm Văn Hiệp (2015), “Kết quả ứng dụng công nghệ tưới TKN để xác định chế độ tưới hợp lý cho cây dưa hấu, lạc và giải pháp nhân rộng phục vụ xây dựng nông thôn mới vùng Bắc trung bộ”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi số 30-2015, tr. 1-7.

[20]. Văn phòng Chính phủ (2020), Thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị với các lãnh đạo các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng Sông Cửu Long số 304/TB-VPCP, ban hành ngày 18/8/2020.

[21]. Yadu Pokhrel, Mateo Burbano, Jacob Roush, Hyunwoo Kang, Venkataramana Sridhar và David W. Hyndman (2018), “A Review of the Integrated Effects of Changing Climate, Land Use, and Dams on Mekong River Hydrology”, Water, 10(3), tr. 1-25.

________________________________________________________________________

Chi tiết bài báo xem tại đây: Đánh giá triển khai chính sách phát triển thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước ở vùng đồng bằng sông Cửu Long khi chuyển đổi từ lúa sang cây ăn trái và cây màu

Nguyễn Tuấn Anh, Ngô Quý Phú, Doãn Quang Huy,
Thiều Thị Mai Thủy, Vũ Thị Mai Hiên
Viện Kinh tế và Quản lý Thủy lợi

TẠP CHÍ KH&CN THỦY LỢI