Đề xuất bộ tiêu chí đánh giá công tác xây dựng năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng xóm thôn

Việc đề xuất một bộ tiêu chí đánh giá năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng, xóm thôn trong điều kiện biến đổi khí hậu toàn cầu giúp cho các địa phương tự đánh giá được năng lực ứng phó, chống chịu với các tác động bất lợi của thiên tai và biến đổi khí hậu, cũng như giúp các nhà quản lý nắm được thực trạng năng lực của các địa phương. Bài báo này trình bày nguyên tắc xây dựng, phân tích đưa ra nhóm các chỉ tiêu và đề xuất bộ tiêu chí đánh giá năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng, xóm thôn.

1. Đặt vấn đề

Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, một trong năm ổ bão của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương thường xuyên phải đối mặt với các loại hình thiên tai.Trong vài thập kỷ gần đây, thiên tai xảy ra với mức độ ngày càng trầm trọng, gây nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với cuộc sống của người dân. Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, các hoạt động của con người như phát triển công nghệ, đô thị hoá, bùng nổ dân số, suy thoái tài nguyên môi trường đã làm gia tăng mức độ, hậu quả do thiên tai gây ra. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới Việt Nam là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất của BĐKH (WB, 2007). Thời gian gần đây, tần suất xuất hiện các trận mưa lớn và cực lớn có chiều hướng gia tăng, hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới diễn ra ngày càng phức tạp. Bão lụt không chỉ gây ra những thiệt hại to lớn cho nền kinh tế của đất nước, mà còn ảnh hưởng lớn nặng nề đến đời sống của người dân, nhất là người nghèo.

Hậu quả của BĐKH đối với Việt Nam là nghiêm trọng và là một nguy cơ hiện hữu cho mục tiêu xoá đói giảm nghèo, cho việc thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ và sự phát triển bền vững của đất nước. Các lĩnh vực, ngành, địa phương dễ bị tổn thương và chịu tác động mạnh mẽ nhất của biến đổi khí hậu là: tài nguyên nước, nông nghiệp và an ninh lương thực, sức khoẻ; các vùng đồng bằng và dải ven biển. Các cộng đồng dễ bị ảnh hưởng tiêu cực nhất có thể kể tới cộng đồng dân cư cấp làng, xã, thôn tại các vùng hay chịu tác động của thiên tai, BĐKH khu vực ven biển hay miền núi.

Trong bối cảnh như vậy, chính phủ Việt Nam đã và đang tập trung xây dựng các chương trình nâng cao năng lực ứng phó với BĐKH, và thiên tai như là một yêu cầu cấp thiết nhằm hạn chế và giảm thiểu các tác động bất lợi từ BĐKH, thiên tai cho nhân dân, đặc biệt là cộng đồng cư dân cấp địa phương. Để đánh giá được kết quả thực hiện của công tác này, việc xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cứ cấp làng, xóm thôn là hết sức cần thiết.

Bài báo trình bày kết quả xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng, xóm thôntrong điều kiện biến đổi khí hậu toàn cầu. Nghiên cứu này sẽ hỗ trợ cho mục tiêu về xây dựng Tỉ lệ cộng đồng dân cư cấp làng, xóm thôn có năng lực chủ động ứng phó với BĐKH, thiên tai tăng dần từng năm và đạt 30% và 90% trong các năm 2015 và 2020 và góp phần thực hiện Chiến lược bảo vệ Môi trường quốc gia đến 2020, tầm nhìn 2030.

2. Nguyên tắc và phương pháp tiếp cận xây dựng bộ tiêu chí

3. Nhóm các tiêu chí để đề xuất bộ tiêu chí

4. Kết quả xây dựng bộ tiêu chí đánh giá công tác xây dựng năng lực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng xóm thôn

5. Kết luận

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]      Cục Bảo vệ Môi trường: Báo cáo diễn biến môi trường nước Việt Nam năm 2003 (tr. 27) Cục Đê điều (trang thông tin điện tử:  www.ccfsc.org.vn)

[2]      Lê Công Thành: Giải pháp và thể chế, chính sách về vấn đề biến đổi khí hậu của Việt Nam, báo cáo tại Hội nghị Biến đổi khí hậu ngày 22 tháng 11/2007 do Đối tác giảm nhẹ thiên tai chủ trì tại Hà Nội

[3]      Hội chữ thập đỏ Việt nam: Giới thiệu về quản lý thảm hoạ tại cộng đồng. Hà Nội 2002

[4]      Bộ NNPTNT, Trung tâm Phòng tránh và Giảm nhẹ thiên tai, 2011. Tài liệu hướng dẫn Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng.

[5]      Bộ NNPTNT, Trung tâm Phòng tránh và Giảm nhẹ thiên tai, 2012. Tài liệu kỹ thuật – Quản lý rủi ro thiên tai và thích ứng với Biến đổi khí hậu.

[6]      Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011, Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam

[7]      Trung tâm Nghiên cứu và Hợp tác Quốc tế, 2009. Hệ thống tài liệu hướng dẫn Quản lí rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng.

[8]      Trung tâm Phòng chống Thiên tai châu Á, 2009. Lũ lụt - Thảm họa và Thiên tai.

[9]      Phạm Hồng Cường và nnk: Báo cáo nhiệm vụ môi trường “Đánh giá kết quả công tác xây dựng năng lực bảo vệ môi trường và ứng phó BĐKH, thiên tai tại cộng đồng dân cư cấp làng, xóm, thôn.