Trang

Lời nói đầu

3

Mở đầu

5

Chương 1. Tình hình quản lý, khai thác và sử dụng nguồn nước trên hệ thống sông Hồng về mùa kiệt

11

1. Giới thiệu chung

15

2. Tính toán nhu cầu dùng nước

35

3. Tình hình giao thông

50

4. Tình hình diễn biến lòng dẫn sông Hồng

56

5. Tình hình quản lý vận hành, khai thác các công trình thủy điện, thủy lợi trên hệ thống sông Hồng

58

5.1. Giới thiệu chung

58

5.2. Các công trình hồ chứa phục vụ cho thủy điện

59

6. Các nguyên nhân gây cạn kiệt dòng chảy sông Hồng

98

6.1. Ảnh hưởng của sự điều tiết các công trình hồ chứa thượng nguồn ngoài lãnh thổ Việt Nam

98

6.2. Ảnh hưởng của sự vận hành các hồ thủy điện thượng nguồn của Việt Nam chưa đúng như nhiệm vụ thiết kế đề ra

98

6.3. Ảnh hưởng của điều kiện thời tiết, gây cạn kiệt nguồn nước

100

6.4. Ảnh hưởng của sự hạ thâp đáy sông do hiện tượng xói nước trong và có thể phần nào do khai thác cát tự do

101

6.5. Ảnh hưởng của thảm phủ thực vật suy giảm mạnh

104

6.6. Nhu cầu dùng nước tăng và sự phối hợp giữa các ngành dùng nước chưa chặt chẽ

105

6.7. Kết luận về nguyên nhân gây cạn kiệt ở sông Hồng

105

7. Các giải pháp khắc phục hiện tượng cạn kiệt mùa khô ở sông Hồng

106

7.1. Giải pháp xả nước ba đợt (xả nước cấp bách)

107

7.2. Giải pháp các nhà máy thủy điện xả nước theo yêu cầu kết hợp xây dựng các trạm bơm cũ để lấy nước cho các hệ thống thủy nông

107

7.3 Giải pháp các nhà máy thủy điện cấp nước theo yêu cầu, kết hợp với công trình điều tiết mực nước trên sông Hồng

108

7.4. Kết luận về giải pháp

108

Chương 2. Đề xuất xây dựng các bậc thang công trình điều tiết mực nước trên hệ thống sông Hồng

110

1. Phân vùng và lựa chọn vị trí vùng tuyến cho toàn hệ thống sông Hồng

110

1.1. Đặc điểm chung của hệ thống sông Hồng

110

1.2. Phân vùng và lựa chọn vị trí các vùng tuyến công trình điều tiết

110

1.3. Phân vùng điều tiết và các bậc thang công trình trong hệ thống

112

2. Xác định vị trí tuyến và phân tích hiệu quả khai thác đối với các hệ thống thủy lợi qua đoạn Hà Nội

118

2.1. Đặt vấn đề

118

2.2. Xác định vị trí xây dựng công trình điều tiết cho đoạn qua Hà Nội

119

2.3. Đánh giá sơ bộ về hiệu quả khai thác nguồn nước của các hệ thống công trình thủy lợi sau khi xây dựng công trình điều tiết

122

Chương 3. Một số giải pháp xây dựng công trình ngăn sông trong nước và trên thế giới

127

1. Các công trình ngăn sông

127

2. Các công trình âu thuyền

153

2.1. Nguyên lý làm việc và cấu tạo chung của âu thuyền

153

2.2. Yêu cầu khi bố trí các bộ phận của âu thuyền

156

2.3. Phân loại âu thuyền

156

2.4. Các loại cửa van dùng trong âu thuyền

163

3. Một số phân tích đánh giá chung

167

Chương 4. Đề xuất các giải pháp công trình điều tiết nước mùa khô trên sông Hồng

169

1. Đặt vấn đề

169

1.1. Tầm quan trọng của công trình điều tiết nước mùa khô trên sông Hồng

169

1.2. Đặc điểm của công trình điều tiết nước mùa khô trên sông Hồng

169

2. Công trình điều tiết phải đảm bảo tuyệt đối an toàn cho tháo lũ chính vụ

170

3. Những mục tiêu, nhiệm vụ đối với công trình điều tiết trên sông HỒng

171

4. Tác dụng của công trình điều tiết sông Hồng đoạn qua Hà Nội

171

5. Những thông số chính của công trình điều tiết trên sông Hồng

171

5.1. Xác định vị trí tuyến công trình

172

5.2. Xác định chiều rộng tràn nước

173

5.3. Xác định chiều rộng khoang cống

174

5.4. Xác định cao trình ngưỡng cống

175

5.5. Xác định cao trình đỉnh đập tràn

175

5.6. Cao trình đỉnh trụ pin

176

6. Đập điều tiết thời vụ trên sông Hồng

176

6.1. Đập xà lan di động với cửa van điều tiết

177

6.2. Đập điều tiết thời vụ cửa van phao chữ nhân

210

7. Đập điều tiết cố định ở sông Hồng

214

7.1. Đặt vấn đề

214

7.2. Đập xà lan cố định lắp cửa van điều tiết

214

7.3. Đập trụ đỡ với các loại cửa van lớn

220

7.4. Ứng dụng đập trụ phao để xây dựng đập điều tiết trên sông Hồng

260

8. Kết luận

264

8.1. Đập thời vụ, tháo lắp hàng năm

264

8.2. Đập điều tiết cố định

265

Chương 5. Giải pháp kết cấu âu thuyền trong công trình điều tiết

266

1. Đặt vấn đề

266

2. Các hạng mục chính của âu thuyền

266

3. Đề xuất các giải pháp kết cấu âu thuyền

267

3.1. Đặt vấn đề

267

3.2. Âu thuyền có tường và bản đáy liền khối

268

3.3. Âu thuyền có bản đáy đặc, tường âu kiểu dầm công xôn

269

3.4. Âu thuyền có buồng âu xây dựng bằng cọc cừ có cửa van điều tiết

270

3.5. Âu thuyền có buồng âu bằng cọc cừ không có cửa van điều tiết

271

3.6. Âu thuyền có buồng âu dạng hộp phao

272

4. Bố trí âu thuyền trong công trình điều tiết

273

4.1. Xác định các kích thước của âu thuyền

273

4.2. Khu vực neo đậu thượng, hạ lưu

274

4.3. Kết cấu cửa vào, cửa ra

275

4.4. Kết cấu buồng âu

275

4.5. Hệ thống cấp nước buồng âu

276

4.6. Biện pháp thi công

276

5. Nhận xét chung

277

Chương 6. Phân tích ảnh hưởng của công trình điều tiết đến dòng chảy lũ và kiệt của hệ thống sông Hồng

278

1. Các mô hình tính toán thủy lực hệ thống sông

278

2. Phân tích lựa chọn mô hình tính toán thủy lực hệ thống sông Hồng

284

3. Đánh giá ảnh hưởng của các hồ chứa thượng nguồn đến khả năng cấp nước hạ du

285

4. Mô phỏng thủy lực hệ thống sông Hồng

291

5. Đánh giá hiệu quả công trình điều tiết mực nước trên hệ thống sông Hồng và các ảnh hưởng của nó

300

5.1. Nhiệm vụ tính toán thủy lực

300

5.2. Vị trí, quy mô xây dựng công trình điều tiết trường hợp tính toán

301

5.3. Mô phỏng công trình điều tiết ở hạ lưu cống Xuân Quan

303

5.4. Đánh giá ảnh hưởng của công trình điều tiết trong mùa lũ

309

5.5. Đánh giá hiệu quả dâng nước phục vụ bài toán lấy nước tưới trong mùa kiệt

313

5.6. Vị trí dự kiến xây dựng tuyến công trình trên sông Hồng và sông Đuống

325

6. Kết luận chung

337

6.1. Một số đánh giá, nhận xét

337

6.2. Một số kiến nghị

339

Chương 7. Đánh giá môi trường chiến lược sau khi xây dựng công trình điều tiết

341

1. Những vấn đề chung

341

1.1. Đặt vấn đề

341

1.2. Xác định các cơ sở cho việc ĐMC

341

2. Hiện trạng môi trường khu vực nghiên cứu

343

2.1. Đặc điểm môi trường nước mặt

343

2.2. Diễn biến môi trường nước mặt trên các hệ thống sông

348

3. Dự báo xu hướng các vấn đề môi trường chính trong trường hợp không xây dựng công trình

359

3.1. Hoat động sản xuất của ngành nông nghiệp

359

3.2. Xu hướng phát triển một số ngành kinh tế trọng điểm

361

3.3. Xu hướng phát triển kinh tế xã hội khu vực đồng bằng, duyên hải

361

3.4. Vấn đề đa dạng sinh học thủy sinh và thủy sản

361

3.5. Biến đổi khí hậu, nhiệt độ tăng, nước biển dâng

362

4. Đánh giá sự phù hợp giữa các quan điểm mục tiêu của giải pháp xây dựng công trình điều tiết và các quan điểm mục tiêu bảo vệ môi trường

363

4.1. Đối sánh các quan điểm, mục tiêu đặt ra của đề tài với các quan điểm, mục tiêu về bảo vệ môi trường đã được các cấp, ngành xác lập trong các văn bản chính thống có liên quan

363

4.2. Dự báo tác động, ảnh hưởng các quan điểm, mục tiêu của việc thực hiện các phương án xây dựng các công trình điều tiết nước đến các quan điểm, mục tiêu về bảo vệ môi trường liên quan trong các văn bản

369

5. Đánh giá, so sánh các phương án đề xuất

371

6. Dự báo xu hướng các vấn đề môi trường trong trường hợp thực hiện dự án

372

6.1. Các thành phần của quy hoạch có tác động đến vấn đề môi trường liên quan

372

6.2. Dự báo xu hướng biến đổi của các vấn đề môi trường trong trường hợp thực hiện phương án

374

6.3. Đánh giá tác động tích lũy của toàn bộ phương án đến vấn đề môi trường liên quan và dự báo xu hướng của vấn đề môi trường do tác đông tích lũy của toàn bộ phương án

389

7. Các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu và cải thiện đối với đề xuất giải pháp xây dựng công trình điều tiết

390

7.1. Nguyên tắc chỉ đạo

390

7.2. Biện pháp thực hiện

390

7.3. Biện pháp kỹ thuật

392

7.4. Chương trình quản lý, giám sát môi trường

394

8. Nhận xét chung

395

9. Kết luận và kiến nghị

396

9.1. Hiệu quả của ĐMC

396

9.2. Mức độ tác động xấu đối với môi trường

396

9.3. Đánh giá chung

396

Chương 8. Đánh giá sơ bộ hiệu quả kinh tế - xã hội khi xây dựng công trình điều tiết trên sông Hồng

397

1. Thực trạng cạn kiệt và ảnh hưởng của nó đến kinh tế xã hội

397

1.1. Ảnh hưởng của cạn kiệt sông Hồng đến sản xuát nông nghiệp

397

1.2. Ảnh hưởng của cạn kiệt sông Hồng đến giao thông thủy

401

1.3. Ảnh hưởng của cạn kiệt sông Hồng đến môi trường sinh thái

401

1.4. Xả nước tưới do cạn kiệt sông Hồng gây lãng phí lớn nguồn nước

402

2. Mục tiêu nhiệm vụ công trình điều tiết

402

2.1. Những yêu cầu cơ bản đối với công trình điều tiết

402

2.2. Mục tiêu, nhiệm vụ chính đối với công trình điều tiết đoạn sông Hồng qua Hà Nội

404

3. Hiệu quả kinh tế - xã hội do công trình điều tiết mang lại

405

3.1. Đối với sản xuất nông nghiệp

405

3.2. Đối với các nhà máy thủy điện

407

3.3. Đối với giao thông thủy

409

3.4. Đối với cấp nước sinh hoạt

410

3.5. Đối với môi trường khu vực

410

Chương 9. Kết luận và kiến nghị

411

1. Kết luận

411

1.1. Nguyên nhân gây cạn kiệt nước sông Hồng

411

1.2. Sự cần thiết phải xây dựng công trình điều tiết nước sông Hồng

411

1.3. Hiệu quả của việc xây dựng công trình điều tiết nước sông Hồng

412

1.4. Yêu cầu cơ bản của công trình điều tiết nước sông Hồng

413

2. Kiến nghị

414

Các tài liệu tham khảo

416