Họp nghiệm thu cơ sở đề tài khoa học công nghệ cấp Nhà nước. Mã số: ĐTĐL.2011-G32

Ngày 16/5/2014, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam đã tổ chức họp nghiệm thu cơ sở đề tài khoa học công nghệ cấp Nhà nước "Nghiên cứu đề xuất các giải pháp giảm thiểu ảnh hưởng của dòng chảy kiệt phục vụ sản xuất nông nghiệp, thủy sản vùng hạ du sông Cả và sông Mã. Mã số: ĐTĐL.2011-G32 do PGS.TS. Nguyễn Quang Trung - Viện Nước, Tưới tiêu và Môi trường làm chủ nhiệm.

Sông Mã và sông Cả là 2 sông lớn thuộc vùng Bắc Trung Bộ, là nguồn nước chính cung cấp cho sản xuất nông nghiệp và các ngành kinh tế khác của 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Đây là hai lưu vực tạo ra hai đồng bằng lớn nhất của khu vực Bắc Trung Bộ là đồng bằng Thanh Hóa và đồng bằng Nghệ Tĩnh với tiềm năng rất lớn về sản xuất nông – lâm ngư nghiệp, nuôi sống hơn 8 triệu dân trong khu vực. Trong những năm gần đây vấn đề suy thoái tài nguyên nước và hạn hán tại hai lưu vực sông này đã trở nên hết sức cấp bách. Lượng mưa trong mùa khô liên tục giảm mạnh, năm sau thấp hơn năm trước. Cùng với tác động mạnh của gió Lào nên hạn hán tại khu vực này càng trở nên khốc liệt. Mực nước trên các sông lớn đang có chiều hướng xuống thấp dần. Nước ở các hồ cũng đang thấp hơn mực nước thiết kế từ 1m đến 2m. Hàng năm vùng hạ lưu của 2 sông thường bị hạn nặng ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp cũng như các ngành kinh tế khác. Việc xác định những biến động và tác động dòng chảy mùa kiệt đến hạn hán và ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp, thủy sản, dân sinh kinh tế xã hội ở hạ du các sông từ đó đề xuất các giải pháp thủy lợi và nông nghiệp để hạn chế các ảnh hưởng bất lợi của chế độ dòng chảy mùa kiệt phục vụ cho sản xuất nông nghiệp ổn định và phát triển kinh tế xã hội vùng hạ du của 2 lưu vực sông Cả và sông Mã là hết sức cần thiết.

Mục tiêu của Đề tài là Đánh giá được biến động và tác động dòng chảy kiệt ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp, thuỷ sản vùng hạ du sông Cả và sông Mã; Đề xuất được các giải pháp thủy lợi để hạn chế các ảnh hưởng bất lợi của chế độ dòng chảy mùa kiệt phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, thuỷ sản.

Đề tài đã đạt được các kết quả chính sau: Đã đánh giá hiện trạng và nguyên nhân hạn hán và xâm nhập mặn tại vùng hạ lưu sông Cả và sông Mã, những tác động của hạn hán đến sản xuất nông nghệp, thủy sản và đời sống kinh tế xã hội trong vùng; Tính toán cân bằng nước xác định lượng nước thiết hụt cho các tiểu vùng và toàn vùng hạ lưu sông Cả, sông Mã theo các tần suất hạn 75%, 85%, 90%; Xây dựng được bản đồ hạn cho 2 lưu vực; Đánh giá biến động của chế độ dòng chảy mùa kiệt và những tác động của biến động dòng chảy kiệt đến cấp nước, tình trạng hạn hán và xâm nhập mặn hạ lưu sông Cả và sông Mã; Đề xuất các giải pháp thủy lợi và nông nghiệp phù hợp phục vụ sản xuất nông nghiệp và thủy sản cho cả vùng hạ lưu sông Cả và sông Mã bao gồm các giải pháp nâng cao mực nước mùa kiệt, các giải pháp quản lý khai thác hệ thống, các giải pháp về nông nghiệp cũng như các giải pháp hỗ trợ khác; Lập hồ sơ thiết kế cho 02 mô hình ứng dụng các giải pháp thủy lợi và nông nghiệp để giảm thiểu tác động của hạn hán cho 2 vùng hạn trọng điểm thuộc 2 lưu vực sông; Xây dựng được ngân hàng dữ liệu các số liệu khí tượng thủy văn, tài nguyên và môi trường, dân sinh kinh tế và xã hội và quản lý hạn hán; Các kết quả nghiên cứu đã được đăng trong 5 bài báo trên các Tạp chí chuyên ngành; Đã hướng dẫn và bảo vệ thành công 2 luận văn thạc sỹ, 01 luận văn đang được thực hiện, đang hướng dẫn 02 NCS bảo vệ tiến sỹ đã thực hiện được 02 năm; Tham gia Hội thảo quốc tế về Quản lý hạn hán vùng Đông Nam Châu Á do Tổ chức FAO kết hợp với Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam tổ chức vào tháng 5/2014.

Thay mặt Hội đồng, GS.TS. Trần Đình Hòa, Chủ tịch Hội đồng, Phó Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam đã đánh giá cao các kết quả đạt được của Đề tài. Đề tài đã đáp ứng đầy đủ về mặt số lượng, khối lượng, chủng loại sản phẩm khoa học công nghệ theo thuyết minh đề cương và hợp đồng. Đề tài có tính đến tình hình biến đổi khí hậu, phát triển thủy điện trên các dòng sông và tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Đề tài đã sử dụng phương pháp mô hình toán hiện đại như MIKE BASIN, MIKE 11...; các số liệu trích dẫn của Đề tài có nguồn gốc rõ ràng, có tham khảo các nghiên cứu của các đề tài có liên quan, làm cơ sở để kiểm chứng kết quả và giải pháp làm giảm thiểu ảnh hưởng của dòng chảy kiệt. Các sản phẩm của Đề tài đạt kết quả tốt, có hàm lượng khoa học cao, các giải pháp của Đề tài đề xuất hạn chế tác động của hạn hán phục vụ sản xuất và nuôi trồng thủy sản có tính khoa học và thực tiễn, được địa phương ủng hộ. Kết quả của Đề tài đã có đóng góp tốt trong công tác đào tạo. Ngoài các kết quả đạt được ở trên, Chủ tịch Hội đồng yêu cầu Chủ nhiệm Đề tài chỉnh sửa lại báo cáo tổng hợp, báo cáo tóm tắt, bổ sung thông tin về việc sử dụng nước ở thượng du của lưu vực, đánh giá khả năng lấy nước theo từng nút, bổ sung hình vẽ lưu lượng tính toán các phương án khác nhau tại một số vị trí quan trọng, bổ sung bản đồ lưu vực đặc biệt là bản đồ vị trí lưới trạm thủy văn, khí tượng, cần có đánh giá kỹ hơn về tác động của nhà máy thủy điện đối với biến động dòng chảy hạ du...

Chủ tịch Hội đồng yêu cầu chủ nhiệm Đề tài bổ sung, chỉnh sửa theo các ý kiến góp ý của thành viên Hội đồng.

Đề tài đạt yêu cầu nghiệm thu.