Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám trong đánh giá rủi ro do lũ, ngập lụt cho các đô thị miền núi phía Bắc

Vùng miền núi phía Bắc là nơi có diện tích lớn, địa hình hiểm trở, hay bị chia cắt, đặc biệt hay bị ảnh hưởng bởi những thảm họa thiên tai cực đoan như lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất. Những năm gần đây thường xuyên đối mặt với những hiện tượng thiên tai cực đoan, tác động không nhỏ đến đời sống xã hội. Trong đó lũ, ngập lụt là một hình thái thiên tai điển hình thường xuyên đe dọa cuộc sống của người dân và sự phát triển kinh tế xã hội trong vùng, gây ra nhiều thiệt hại về vật chất và tinh thần. Vì thế đánh giá rủi ro do lũ, ngập lụt là một công việc hết sức quan trọng và đang được nghiên cứu. Công nghệ viễn thám với nhiều ưu điểm đang là công cụ trong quản lý, giám sát tài nguyên thiên nhiên, môi trường và thiên tai hiện nay. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng công nghệ viễn thám tính toán, đánh giá tính dễ bị tổn thương và đề xuất phân cấp để đánh giá mức độ phơi nhiễm, từ đó xây dựng bản đồ rủi ro do lũ, ngập lụt cho năm thành phố: Yên Bái, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn và Sơn La. Kết quả thu được giúp có cái nhìn tổng quan về mức độ rủi ro của năm thành phố, góp phần xây dựng được cơ sở dữ liệu giúp cho công tác đánh giá, giám sát và dự báo nguy cơ rủi ro do lũ, ngập lụt nói riêng và công tác quản lý, cảnh báo và phòng chống hiểm họa, thiên tai nói chung. Kết quả cho thấy mức độ rủi ro ở mức cao và rất cao hay xảy ra nhất ở thành phố Yên Bái, thành phố Cao Bằng có diện tích và tỉ lệ mức độ rủi ro cao và rất cao thấp nhất trong các thành phố.

1. MỞ ĐẦU

2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3. KẾT QUẢ

4. KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Nguyễn Thanh Sơn Cấn Thu Văn, "Xây dựng phương pháp tính trọng số để xác định chỉ số dễ bị tổn thương lũ lụt lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn," 2015.

[2] Trần Thị Đào, "Đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ lưu vực sông Lam," 2017.

[3] Pilon P J, "Guidelines for reducing flood losses," , 2003.

[4] Wikipedia, "https://vi.wikipedia.org/wiki/Trung_du_v%C3%A0_mi%E1%BB%81n_n%C3%BAi_ph%C3%ADa_B%E1%BA%AFc," 2018.

[5] Tổng cục Khí tượng Thủy văn-Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, "http://nchmf.gov.vn/Kttvsite/vi-VN/1/tin-nhanh-canh-bao-lu-quet-sat-lo-dat-tren-khu-vuc tinh-yen-bai-ha-giang-bac-kan-thai-nguyen-lao-cai-lai-chau-post805.html," 2019.

[6] Vietnamet.vn, "Mưa lớn xối xả, TP Hà Giang ngập như sông," https://vietnamnet.vn/vn/thoisu/moi-truong/mua-lon-lu-quet-khap-ha-giang-thanh-pho-nhu-song-2-nguoi-chet-458766.html, 2018.

[7] Hà Thanh Lân, W.G.M. Bastiaanssen, A. van Griensven, A.I.J.M. van Dijk, and G.B. Senay, "Calibration of Spatially Distributed Hydrological Processes and Model Parameters in SWAT Using Remote Sensing Data and an Auto-Calibration Procedure: A Case Study in a Vietnamese River Basin," 2012.

[8] Hà Thanh Lân, "Dự án hỗ trợ kỹ thuật xây dựng hệ thống quản lý thủy lợi lưu vực Sông Hồng bằng công nghệ vệ tinh, đo đạc tại chỗ và mô hình số," 2017.

[9] Hoàng Nam/TTXVN, "Ứng dụng công nghệ viễn thám vào cảnh báo thiên tai," 2018.

[10] Nguyễn Thanh Sơn Cấn Thu Văn, "Nghiên cứu thiết lập phương pháp cơ bản đánh giá rủi ro lũ lụt ở đồng bằng sông Cửu Long," 2016.

[11] Nguyễn Thanh Sơn, Trần Ngọc Anh, Đặng Đình Khá Cấn Thu Văn, "Các phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương - Lý luận và thực tiễn. Phần 2: Áp dụng thử nghiệm tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ thuộc lưu vực sông Lamtỉnh Nghệ An.,", 2013, pp. 223-232.

[12] Hoàng Nam Trung, "Xác định bộ chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ lụt trên địa bàn huyện Vĩnh Linh tỉnh Quảng Trị," 2016.

[13] Thủ tướng chính phủ, "QUYẾT ĐỊNH Quy định chi tiết về cấp độ rủi ro thiên tai," 44/2014/QĐ-TTg, pp. 6-8, 2014.

[14] Phạm Thị Hiền Thương, Nguyễn Mạnh Thắng, Bùi Văn Hải Hoàng Văn Đại, "Nghiên cứu đề xuất bộ chỉ thị đánh giá mức độ rủi ro do lũ quét cho lưu vực sông miền núi Việt Nam," 2018.

[15] Cấn Thu Văn Nguyễn Thanh Sơn, "Các phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương - Lý luận và thực tiễn. Phần 3: Tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ bằng phương pháp trọng số - Thử nghiệm cho đơn vị cấp xã vùng hạ lưu sông Thu Bồn," , 2014, pp. 150-158.

[16] Trần Thị Đào, "Đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ lưu vực sông Lam," , 2017, p. 32.

[17] Nguyễn Thanh Sơn, Ngô Chí Tuấn và Nguyễn Xuân Tiến Cấn Thu Văn, "Đánh giá ảnh hưởng của sử dụng đất đến kết quả tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ – Áp dụng tính cho huyện Điện Bàn tỉnh Quảng Nam thuộc hạ du lưu vực sông Thu Bồn," , 2013, pp. 40-44.

[18] ADPC. (2019) https://rlcms-servir.adpc.net/en/method/.

[19] UN-SPIDER, "Flood Mapping and Damage Assessment using Sentinel-1 SAR data in Google Earth Engine," 2020

Xem chi tiết bài báo: Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám trong đánh giá rủi ro do lũ, ngập lụt cho các đô thị miền núi phía Bắc

Hà Thanh Lân, Lê Viết Sơn, Đinh Xuân Hùng,
Vũ Quỳnh Đông, Trần Thanh Dung, Hoàng Tiến Thành
Viện Quy hoạch Thủy lợi

TẠP CHÍ KH&CN THỦY LỢI