Phân tích ảnh hưởng của biến động giá vật tư, nguyên nhiên liệu, tiền lương đến quản lý khai thác công trình thủy lợi - Kiến nghị một số chính sách và giải pháp khắc phục

Mức thu thuỷ lợi phí (TLP) được quy định bằng tiền và cố định trong một giai đoạn nhất định mà không cập nhật đến biến động giá nhân công, điện, vật liệu... khiến nguồn thu không đủ bù chi đã ảnh hưởng đến hoạt động quản lý khai thác công trình thủy lợi.

Qua nghiên cứu thống kê sự tăng giá của nhân công, điện năng, vật liệu… tại một số đơn vị khai thác công trình thủy lợi [1] cho thấy giá trị thực tế của TLP đã bị giảm đi khá lớn, cụ thể: giai đoạn thực hiện nghị định 143 (từ 2003 đến 2007) giá trị thực tế của TLP qua các năm 2004, 2005, 2006 và 2007 giảm đi tương ứng là 1,12%; 10,96%; 27,31%; và 30,41% so với năm 2003; tương tự như vậy, giai đoạn thực hiện nghị định 115 (từ 2009-2012), giá trị thực tế của TLP các năm 2010, 2011 và 2012 đã giảm đi tương ứng là 10,57%; 26,01%; và 43,03% so với năm 2009.

Bài báo trình bày những phân tích về vấn đề trên và đề xuất một số giải pháp, chính sách phù hợp để khắc phục yếu tố biến động của trượt giá đến quản lý khai thác công trình thủy lợi.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Chính sách về mức thu thuỷ lợi phí (TLP) thường chậm sửa đổi bổ sung so với yêu cầu thực tế. Nghị định 112 năm 1984 về mức thu TLP phí đến năm 2003 mới được điều chỉnh bằng nghị định 143, và đến năm 2008 được điều chỉnh bằng nghị định 115. Trong khoảng thời gian đó, các yếu tố giá cả đầu vào phục vụ sản xuất có sự biến động lớn như tiền lương, nguyên nhiên vật liệu, năng lượng… nhưng mức thu không được điều chỉnh, vì vậy giá trị  thực tế của TLP đã giảm dần, nên các đơn vị rất khó khăn trong hoạt động, nhất là vào các năm có biến động giá lớn. Khi nguồn thu cố định mà các khoản chi tăng lên, các đơn vị quản lý khai thác CTTL luôn ưu tiên chi trả lương, tiền điện... trước, phần  còn lại mới  dành cho sửa chữa công trình. Có giai đoạn như  năm 2003-2007, một số đơn vị có mức thu không đủ chi trả lương cho công nhân như ở Ninh Bình, Bắc Giang… nên không có nguồn để sửa chữa công trình, đây là nguyên nhân dẫn đến sự xuống cấp của các CTTL mà cho đến nay vẫn chưa có giải pháp sửa đổi cho phù hợp.

Do vậy, tác động của trượt giá đến công tác quản lý khai thác CTTL sẽ được nghiên cứu định lượng bẳng xác định giá trị TLP thực tế so với mức thu TLP khởi điểm để thấy rõ các mức độ tác động làm cơ sở kiến nghị giải pháp chính sách về vấn đề này.

II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

-    Điều tra, thống kê, khảo sát thực địa tại một số công ty quản lý khai thác công trình thủy lợi (KHTCTTL) điển hình, phỏng vấn các nhà quản lý ở các cơ quan, ban ngành ở địa phương nhằm thu thập chuỗi số liệu chi phí, định mức chi trong quản lý khai thác CTTL. Từ cơ sở này sẽ phân tích cơ cấu các khoản chi so với nguồn thu TLP quy định của nhà nước theo nghị định (NĐ) 143 và NĐ 115.

- Điều tra, thu thập thông tin giá cả (2 giai đoạn theo NĐ 143 từ 2003-2007 và NĐ 115 từ 2009-2012) các loại vật tư, thiết bị và vật liệu chính sử dụng trong quản lý khai thác CTTL. Xử lý thống kê, đánh giá mức tăng giá các loại vật liệu, điện, nhân công so với thời điểm 2003 và 2009 là năm đầu thực hiện NĐ 143 và NĐ 115.

- Phân tích định mức các khoản chi phí trong quản lý khai thác CTTL; điều tra, đánh giá theo phương pháp phỏng vấn chuyên gia; và phân tích nội suy, tham khảo định mức dự toán một số dự án xây dựng sửa chữa CTTL để xác định tỷ trọng vật liệu, nhân công, máy thi công và chi phí xây dựng cơ bản khác trong chi phí sửa chữa công trình.

- Phạm vi nghiên cứu là 6 công ty đại diện gồm: 1 Công ty điển hình Nam Trung Bộ tưới tiêu động lực kết hợp trọng lực; 1 công ty điển hình Bắc Trung Bộ tưới tiêu trọng lực; 1 công ty điển hình bắc miền Trung tưới tiêu động lực; và 3 công ty vùng đồng bằng Bắc Bộ tưới tiêu động lực.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1 Xác định các khoản chi so với mức thu TLP quy định tại NĐ 143 và NĐ 115

3.2 Xác định tỷ trọng vật liệu, nhân công, máy thi công và chi phí xây dựng cơ bản khác trong sửa chữa công trình

3.3 Phân tích quá trình tăng giá nhân công, điện và vật liệu trong quản lý khai thác CTTL

3.4 Đánh giá ảnh hưởng của biến động giá và chính sách tiền lương đến mức thu TLP

IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ XÂY DỰNG MỘT SỐ CHÍNH SÁCH VÀ GIẢI PHÁP

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Viện Kinh tế và Quản lý thuỷ lợi, 2012 - Báo cáo nghiên cứu xác định ảnh hưởng của biến động giá cả và chính sách tiền lương đến sửa chữa thường xuyên, bảo dưỡng chống xuống cấp các hệ thống công trình thủy lợi.

[2]. Viện Kinh tế và quản lý Thủy lợi, 2010 - Nghiên cứu xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho công tác quản lý khai thác công trình thủy lợi cho các Công ty Thủy lợi Sông Nhuệ, sông Đáy và sông Tích quản lý, thuộc thành phố Hà nội.

[3]. Công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên khai thác thủy lợi Kẻ Gỗ - Số liệu thực hiện và kế hoạch sản xuất từ năm 2007 đến năm 2011.

[4]. Công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên khai thác thủy lợi Nam Sông mã - Số liệu thực hiện và kế hoạch sản xuất từ năm 2003 đến năm 2012.

Xem chi tiết bài báo: Phân tích ảnh hưởng của biến động giá vật tư, nguyên nhiên liệu, tiền lương đến quản lý khai thác công trình thủy lợi - Kiến nghị một số chính sách và giải pháp khắc phục

Tác giả: TS. Đặng Ngọc Hạnh - Viện Kinh tế và Quản lý Thủy lợi

TẠP CHÍ KH&CN THỦY LỢI