Phân tích đặc điểm phát sinh, vận động, lắng đọng và bài học kinh nghiệm từ trận lũ bùn đá, lũ quét Tà Cạ - Mường Xén
22/12/2023Trận lũ bùn đá, lũ quét phát sinh vào đêm 01/10/2022 và rạng sáng ngày 02/10/2022 tại lưu vực suối Huổi Giảng xã Tà Cạ thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An được phân tích nhằm làm sáng tỏ đặc điểm phát sinh, vận động, lắng đọng. Yếu tố suy giảm thảm phủ, ngưỡng mưa cảnh báo, cơ chế tác động và thực tiễn ứng phó với lũ bùn đá – lũ quét Tà Cạ được luận giải và đúc rút thành bài học kinh nghiệm thiết thực trong công tác phòng tránh và giảm nhẹ tác hại do lũ bùn đá tại các lưu vực suối có nguy cơ cao phát sinh lũ bùn đá.
1. MỞ ĐẦU
2. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH LŨ BÙN ĐÁ, LŨ QUÉT
2.1. Khái quát diễn biến lũ bùn đá, lũ quét Tà Cạ- Mường Xén
2.2. Các yếu tố gây phát sinh lũ bùn đá – lũ quét Tà Cạ - Mường Xén
3. CƠ CHẾ PHÁT SINH, VẬN ĐỘNG CỦA LŨ BÙN ĐÁ, LŨ QUÉT
3.1. Tại lưu vực HG1
3.2. Tại lưu vực lũ bùn đá – lũ quét hỗn hợp Huổi Giảng và thị trấn Mường Xén
4. MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ THỰC TẾ LŨ BÙN ĐÁ, LŨ QUÉT TÀ CẠ
4.1. Ngưỡng mưa cảnh báo
4.2. Dấu hiệu nhận biết và ứng phó
5. KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Bắc, Đ.Đ.; Bào, Đ.V.; Hiệu, N.; Hà, T.T. Tiến tới việc cảnh báo sát thực những không gian có nguy cơ cao đối với một số dạng tai biến thiên nhiên thường gặp ở Việt Nam. Kỷ yếu Hội thảo Quốc tế Việt Nam học lần thứ III, Tiểu ban: Tài nguyên thiên nhiên, Môi trường và Phát triển biền vững 2008, 441-461.
[2] Yêm, N.T.; Nghinh, L.T.; Lâm, D.Đ.; Miên, Đ.T.; Huyên, N.X.; Pha, P.Đ. Flash floods in Northwest Vietnam. Geology (series B) 1999, N.13-14, 233-240.
[3] Dư, C.Đ.; Huỳnh, L.B. Lũ quét nguyên nhân và biện pháp phòng tránh. Nhà Xuất bản Nông nghiệp 2000, Hà Nội.
[4] Tư, T.V. Cơ sở khoa học phân vùng dự báo lũ quét sườn. Tạp chí Các Khoa học về Trái đất 2005, 27(4), 336-343.
[5] Dư, C.Đ.; Chính, P.Đ. Mưa gây lũ quét ở vùng núi Bắc Bộ. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2006, 547, 1-6.
[6] Túc, N.Đ.; Pha, P.Đ.; Huyên, N.X. Nhận định bước đầu về đặc điểm lũ quét – lũ bùn đá khu vực Tây Nguyên. Tạp chí Các khoa học về Trái đất 2015, 37, 118-126.
[7] Tuyen, H.M.; Dung, L.H.; Nghia, L.T. Flash flood events in Mu Cang Chai and Muong La on August 3, 2017- causes and prevention measures. Journal of Climate Change Science 2017, 3, 61-67.
[8] Thủy, N.T.; Hùng, N.S. Áp dụng phương pháp dùng các chỉ số lượng mưa ảnh hưởng ngắn hạn và dài hạn để cảnh báo thiên tai bùn đá ở một số khu vực của Việt Nam. Tạp chí Biến đổi khí hậu 2018, 5, 1-10.
[9] Thao, V.B.; Minh, P.V.; Tuấn, L.Q.; Kiên, N.T. Tổng quan về quan trắc và cảnh báo sớm lũ quét bùn đá. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi 2018, 45, 1–13.
[10] Thao, V.B.; Việt, B.X. Phân tích ngưỡng mưa phát sinh một số trận lũ quét, lũ bùn đá thuộc các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Yên Bái, Sơn La. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2023, 749, 96–110.
[11] Quyết định số 18/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Quy định về: dự báo, cảnh báo, truyền tin thiên tai và cấp độ rủi ro thiên tai, 22/04/2021.
[12] Thao, V.B.; Hương, N.T.T.; Hải, N.V. Đánh giá đặc trưng hình thái lưu vực suối đến sự hình thành lũ bùn đá khu vực miền núi phía Bắc. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi 2022, 70, 1–16.
[13] Thao, V.B. Giới thiệu tiêu chuẩn chuyển đổi từ tiêu chuẩn Nhật Bản: Quy hoạch và thiết kế công trình phòng chống lũ bùn đá. Tạp chí Địa kỹ thuật, 2020, 24 (3): 81-88.
[14] Vũ Bá Thao và nnk, Báo cáo tổng kết Đề tài cấp Bộ NN & PTNT: “Nghiên cứu đề xuất, ứng dụng giải pháp khoa học công nghệ phù hợp trong phòng, chống và giảm thiểu rủi ro lũ quét tại khu vực miền núi phía Bắc”, 2019-2021.
[15] Phan Đông Pha, Nguyễn Đăng Túc, Nguyên Xuân Huyên, Trần Văn Dương, Trần Quốc Cường, Nguyễn Công Quân, Bản đồ nguy cơ lũ quét – lũ bùn đá khu vực Tây Nguyên. Tạp chí Các khoa học về trái đất, 36(3CĐ), 365-372, 11/2014.
________________________________________________________________________
Chi tiết bài báo xem tại đây: Phân tích đặc điểm phát sinh, vận động, lắng đọng và bài học kinh nghiệm từ trận lũ bùn đá, lũ quét Tà Cạ - Mường Xén
Vũ Bá Thao, Bùi Xuân Việt,
Nguyễn Thị Thu Hương, Phan Cao Dương
Viện Thủy Công
TẠP CHÍ KH&CN THỦY LỢI
Ý kiến góp ý:
